Eustres, dystres a Kava Kava
Czy każdy stres jest zły? Czy każda stresująca sytuacja wiąże się z ryzykiem dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu (snem, ciśnieniem, biorytmem, homeostazą, kontrolą emocji)? Czy powinniśmy unikać stresu za wszelką cenę? Niekoniecznie! Na czym polega różnica między eustresem i dystresem?
Czym jest stres?
Stres to naturalna reakcja organizmu na stresor, czyli sytuację zagrożenia. W podstawowym sensie stres to nasz instynkt przetrwania, wykształcony ewolucyjnie.
Pojawienie się stresora zaburza stan równowagi organizmu: zmienia się gospodarowanie zasobami, które zostają skupione na jak najlepszej odpowiedzi na zagrożenie. Na szybsze reakcje, na efektywniejsze działanie w niesprzyjających warunkach, na wysiłek. Kluczowe reakcje przebiegają na poziomie hormonalnym.
Wiele rzeczy zmieniło się od czasu, gdy wyszliśmy z jaskiń. Stresorem może być zarówno sytuacja realnie zagrażająca bezpieczeństwu, ale też czynniki bardziej subiektywne, jak presja społeczna, ambicje, status, wstrząsy i potrzeby emocjonalne, poczucie spełnienia, interakcje międzyludzkie… Nie zmieniła się jednak podstawowa reakcja organizmu.
W koncepcji Hansa Selyesa, prekursora badań nad stresem i twórcy tego pojęcia, stres można podzielić na 3 fazy – składające się na ogólny syndrom adaptacyjny GAS – General Adaptation Syndrome:
Fazy stresu:
- Stadium reakcji alarmowej – podnoszą się parametry koncentracji i motoryki, następują zmiany w gospodarce hormonalnej
- Stadium odporności – organizm przystosowuje się do działania stresora: opanowujemy sytuację i radzimy z wyzwaniami lub też sytuacja nas przerasta i ulegamy jej.
- Stadium wyczerpania – następuje, gdy wyzwanie okazuje się zbyt duże, a permanentny stres trwa zbyt długo.
Tu powstają jednak dodatkowe pytania: jak długo organizm może funkcjonować w stanie zagrożenia? Kiedy “zwykły” stres zmienia się w wyniszczający stres chroniczny (określany też jako stres przewlekły)? Czym różnią się objawy różnego natężenia stresu i kiedy należy zacząć się niepokoić?
Odpowiedzi wiążą się z dwoma podstawowymi podziałami stresu. Stres można postrzegać w dwóch wymiarach:
eustres – dystres
stres krótkotrwały – stres przewlekły
Co to jest eustres?
Eustres to tzw. stres pozytywny, czyli sytuacje pobudzające do działania, motywujące do wysiłku i osiągania celów mimo przeciwności.
Eustres może być zastrzykiem energii, czynnikiem poprawiającym koncentrację, wytrzymałość, efektywność. Jest zazwyczaj krótkotrwały. Gdy mija – organizm bezpiecznie wraca do równowagi i odbudowuje swoje zasoby.
Przykłady eustresu:
- nowa praca lub projekt, który oceniamy jako ekscytujące wyzwanie
- wysiłek fizyczny związany z osiągnięciem celu dającego spełnienie
- działania twórcze i możliwość autoekspresji, wyrażenia siebie
- relacje międzyludzkie, dające poczucie przynależności i celu – wspólny emocjonalny wysiłek (np. kibicowanie)
Co to jest dystres?
Dystres to stres negatywny: wyczerpujący zasoby, paraliżujący, bezproduktywny, osłabiający obronność, koncentrację, zdolność decyzyjną, wprowadzający w stan rozdrażnienia, nadmiernego pobudzenia lub też apatii, lęków, czy ucieczkowości.
Wyróżnia się również neustres, czyli stres wywołany przez stresor o charakterze bardziej subiektywnym: w zależności od danej osoby może mieć charakter neutralny, eustresowy lub dystresowy.
Stres krótkotrwały i chroniczny: jakie są objawy stresu?
Moment przerodzenia się stresu krótkotrwałego w chroniczny (długotrwały) można rozpoznać po objawach.
Stres krótkotrwały wywołuje na ogół stosunkowo szybko mijające objawy:
- napięcie mięśniowe (zwłaszcza kark i plecy, ale też mięśnie mimiczne)
- pobudzenie, w tym nadpobudliwość ruchowa
- przyspieszone tętno
- płytki oddech, duszność, suchość w ustach
- potliwość
- ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka
- drażliwość skóry, zaczerwienienie
- ból głowy
- rozszerzone źrenice
Organizm nie wie, jak długo będzie narażony na działanie stresora – momentalnie zmienia się gospodarowanie zasobami i przepływ hormonów, zwłaszcza na tzw. osi HPA: podwzgórze-przysadka-nadnercza, czego efektem jest m.in. pobudzenie produkcji kortyzolu (hormonu walki lub ucieczki) oraz adrenaliny.
Zwiększonemu ciśnieniu krwi towarzyszy wzrost glukozy we krwi. Jednocześnie hamowane są procesy trawienne. Gdy stadium odporności zostanie osiągnięte i stresor przestanie być odbierany jako zagrożenie – objawy powinny przeminąć, a organizm powinien wrócić do stanu równowagi, czyli homeostazy.
Stres chroniczny
Stres chroniczny, czyli przewlekły, to stres oddziałujący długotrwale (bez przerw umożliwiających właściwą regenerację organizmu). W jego przypadku stadium odporności nie przynosi uspokojenia i następuje stadium wyczerpania. Skutki wyczerpania mogą pojawiać się z czasem, być długotrwałe, trudniejsze do zniwelowania, a wręcz przeradzać się w choroby, w tym przewlekłe choroby psychosomatyczne.
Objawy stresu chronicznego:
- problemy z sercem i krążeniem krwi – ból w klatce, nadciśnienie, zaburzenie właściwej krzepliwości, agregacji płytek (zlepianie się)
- bóle głowy, migreny
- bóle mięśni – zwłaszcza krzyża, sztywność karku
- zaburzenia snu – problem z zasypianiem, płytki i przerywany sen, zaburzona regenerująca funkcja snu
- spadek odporności (częściej chorujemy, łatwiej tracimy energię)
- zaburzenia erekcji i cyklu miesiączkowego
- trudności z oddychaniem
- nadwrażliwość, ciągłe rozdrażnienie, nerwowość, agresja, nieustający niepokój, gonitwa myśli i skrajne emocje, zaburzenie funkcji kognitywnych (pamięć, koncentracja, analiza, planowanie), wybuchy płaczu, tiki
- podwyższony cholesterol
- zaczerwienienia, trądzik, wysypki
- problemy z układem pokarmowym
- wypadanie włosów
- problemy reumatyczne
Stres chroniczny: najpoważniejsze ryzyka
- zawał serca
- udar mózgu (wylew)
- nadczynność tarczycy i autoimmunologiczna choroba Gravesa-Basedowa
- depresja
- schizofrenia i inne choroby psychiczne
Hormony a stres chroniczny
Stres kojarzy się nam przede wszystkim ze zwiększonym poziomem kortyzolu i działaniem tarczycy, ale to nie wszystko. Podwyższoną ilość kortyzolu możemy “wyczuć” między innymi w naszym obniżonym nastroju i spadku codziennego samopoczucia. Stres chroniczny powoduje także spadek poziomu dopaminy i serotoniny, co pogłębia brak radości, poczucia sensu, motywacji i przekłada się na zaniżoną samoocenę, zdolność działania, życiową energię.
Za szereg wyżej wymienionych objawów stresu odpowiada podwyższony poziom adrenaliny. Adrenalina – w długofalowym oddziaływaniu – może obciążać serce i układ krwionośny, układ immunologiczny, układ mięśniowy (długotrwałe napięcie i usztywnienie), ale też powodować problemy reumatyczne – stąd ból w kręgosłupie, kolanach (generalnie stawach), barkach.
Kava Kava a stres
Kava Kava słynie jako remedium na stres. Uznawana jest za pacyficzny adaptogen, dzięki któremu organizm może sprawniej adaptować się do sytuacji wyjątkowych – sytuacji zagrożenia i reakcji stresowej. Jak działa Kava?
- Kava wycisza układ nerwowy, redukując jego nadmierne pobudzenie – przede wszystkim poprzez oddziaływania na neuroprzekaźnik GABA: większe wiązanie naturalnego kwasu gamma aminomasłowego naturalnie redukuje nadmierne pobudzenie układu nerwowego
- Składniki aktywne Kavy – kavalaktony – oceniane są jako inhibitory MAO: inhibitory MAO umożliwiają podnoszenie się poziomów m.in. dopaminy i serotoniny. Stąd ich zastosowanie np. w lekach przeciwdepresyjnych.
- Kava działa nie tylko na głowę, ale też ciało – łagodzi napięcie mięśniowe, ma działanie miejscowo znieczulające
- Kava słynie jako wsparcie dla zdrowego i regenerującego snu: ułatwia zasypianie i podnosi jakość snu – więcej
- terapeutyczne zastosowanie Kavy obejmuje także leczenie lęku
- Kava nie zaburza jasności myślenia, a wręcz może podnieść sprawność kognitywne
- dla osób, które próbują łagodzić stres alkoholem – Kava jest idealną alternatywą: zarówno do picia w pojedynkę, jak i z przyjaciółmi!
- Kava poprawia codzienny nastrój i ułatwia relacje międzyludzkie
- do tego Kava jest w pełni naturalna!
Stres jest nieodłącznym elementem naszego życia. Gdy jednak staje się zbyt intensywny lub długotrwały, warto zadbać o wewnętrzną równowagę. Do tego właśnie jest Kava – by skutecznie walczyć ze stresem i odzyskać radość z życia!
